Ermənistan üzərində tarixi qələbəmizin şanlı səhifəsi - “Zəfər Paradı”

Gülnarə Sadıqova,

ADPU-nun nəzdində Azərbaycan Dövlət

Pedaqoji Kollecin tarix müəllimi

2020-ci il sentyabrın 27-də Ermənistanın Azərbaycan Ordusunun mövqelərinə və mülki ərazilərə qarşı irimiqyaslı hərbi əməliyyata başlamasına cavab olaraq Azərbaycan “Dəmir Yumruq” adlanan Vətən Müharibəsinə çevrilən əks-hücum əməliyyatına başladı. Həmin gün Prezidentin xalqa ilk müraciətində Azərbaycan cəmiyyətini qəti qələbə hədəfi ətrafında birləşdirərək “Biz haqq yolundayıq. Bizim işimiz haqq işidir. Biz qələbə qazanacağıq! Qarabağ bizimdir, Qarabağ Azərbaycandır!” bəyan etdi.
44 günlük Vətən Müharibəsi ərzində Azərbaycan Respublikasının Ali Baş Komandanı Prezident İlham Əliyev müntəzəm olaraq xalqa müraciət etdi. Onun sözləri Azərbaycan əhalisini ruhlandırdı, onları mənən sıx birləşdirdi və müharibənin gedişatına təsir göstərdi.
Oktyabrın 4-də ikinci müraciətində Prezident İlham Əliyev birbaşa düşmənə səslənərək, “İndi biz kim kimdir göstərdik... Biz xilaskar missiyamızı yerinə yetiririk və bunu davam etdirəcəyik!” ifadələrini işlətdi.
Oktyabrın 10-na keçən gecə Moskva şəhərində Rusiya, Azərbaycan və Ermənistanın Xarici İşlər Nazirləri arasında aparılan müzakirələrdən sonra, əsirlərin, saxlanılan şəxslərin və həlak olmuş şəxslərin meyitlərinin mübadiləsinə imkan yaratmaq məqsədilə Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin vasitəçiliyi ilə oktyabrın 10-da günorta saatlarında humanitar atəşkəs elan edildi. Atəşkəsə baxmayaraq, Ermənistan silahlı qüvvələri onun şərtlərini pozaraq qəsdən Azərbaycan mülki şəxslərini hədəfə alaraq ağır artilleriya ilə yaşayış ərazilərinə hücumlarını davam etdirdi.
2020-ci il oktyabrın 11-də saat 2:00 radələrində Ermənistan silahlı qüvvələrinin cəbhə xəttindən kənarda yerləşən Gəncənin mərkəzi hissəsində çoxmənzilli yaşayış binalarına raket hücumu nəticəsində 3-ü qadın olmaqla 10 nəfər həlak oldu, 13-ü qadın və 15-i uşaq olmaqla 42 nəfər yaralandı. Bu hücum nəticəsində 10-dan çox yaşayış binasına və 100-dən çox müxtəlif tipli digər tikiliyə ziyan dəydi [1].
Oktyabrın 14-də Prezident İlham Əliyev Twitter-də Füzuli və Xocavənd rayonlarında daha 8 kəndin Ermənistan işğalından azad edildiyini paylaşdı. Ertəsi gün o, Azərbaycan qüvvələrinin Cəbrayıl, Füzuli və Xocavənd rayonlarında daha 6 kəndi uğurla təmizlədiyini elan etdi.
Oktyabrın 20-nə qədər bir sıra zəfərli əməliyyatlardan sonra Prezident Əliyev Azərbaycan Ordusunun Füzuli rayonunda 6, Cəbrayıl rayonunda 7, Xocavənd rayonunda 5, Zəngilan rayonunda 6 kəndi və Zəngilan şəhərini azad etdiyini bildirdi.
Oktyabrın 26-da ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə cəbhə xəttində səhər saat 8:00-dan etibarən humanitar atəşkəs təmin edildi. Ali Baş Komandan İlham Əliyevin göstərişlərinə uyğun olaraq atəşkəs bütün cəbhə xəttində müşahidə edildi. Lakin atəşkəs qüvvəyə mindikdən qısa müddət sonra Ermənistan silahlı qüvvələri Tərtər, Ağdam, Ağcabədi, Füzuli, Qubadlı və Laçın istiqamətlərində, eləcə də Tovuz, Gədəbəy və Daşkəsən rayonlarında Azərbaycan mövqelərini və mülki əraziləri kiçik çaplı silahlar, minaatanlar və artilleriya ilə hədəfə aldı [5].
Oktyabrın 26-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və Ali Baş Komandan İlham Əliyev Qubadlı şəhəri və daha 17 yaşayış məntəqəsinin Ermənistan işğalından azad olunmasını qeyd etmək üçün radio və televiziya vasitəsilə xalqa müraciət etdi.
Oktyabrın 27-28-də yenidən raket hücumları Goranboy, Tərtər və Bərdə rayonlarını hədəf aldı. Bərdənin bombalanması nəticəsində 4 mülki şəxs həlak oldu, müxtəlif dərəcəli xəsarət alan daha 10 nəfər yaralandı.
Oktyabrın 29-dan etibarən Azərbaycan Ordusunun ilk bölmələri Şuşa ətrafında toplaşmağa başladı. Noyabrın 5-6-da igid Azərbaycan əsgərləri dağları, dərələri və sıldırım qayaları aşaraq Şuşaya doğru irəlilədilər və şəhərdə və onun ətrafında düşmənlə əlbəyaxa döyüşlərə başladılar.
Noyabrın 7-də Ali Baş Komandan İlham Əliyev Twitter-də Zəngilan, Füzuli, Cəbrayıl, Xocalı, Qubadlı və Xocavənd rayonlarında daha 16 kəndin Ermənistan işğalından azad edildiyini elan etdi.
Şuşanın erməni qüvvələrindən təmizlənildiyi gün—8 noyabr—Azərbaycanın tarixində Zəfər Günü kimi qeyd olundu. Həmin gün Prezident İlham Əliyev Şəhidlər Xiyabanından xalqa müraciət edərək Şuşanın azad edildiyini elan etdi: “Bu gün mən həmçinin ümummilli lider Heydər Əliyevin məzarını ziyarət etdim və onun ruhu qarşısında baş əydim. Qəlbimdə ona dedim ki, mən atamın arzusunu yerinə yetirdiyim üçün bəxtiyaram.” [4].
Şuşanın azad edilməsindən bir gün sonra 71 kənd, 1 qəsəbə və 8 strateji yüksəklik Ermənistan işğalından azad edildi. “Biz qayıdırıq, Qarabağımızın tacı olan Şuşaya qayıdırıq və bu torpaqlarda əbədi yaşayacağıq!”
İkinci Qarabağ—Vətən Müharibəsində Azərbaycan Ermənistanı məğlub edərək, icra edilməmiş BMT qətnamələrini yerinə yetirdi və işğala son qoydu. Təxminən 30 il ərzində Ermənistan qüvvələri tərəfindən işğal edilən, hərbi qurğular, maneələr və müdafiə xətləri ilə möhkəmləndirilmiş Azərbaycan əraziləri 44 gün ərzində azad edildi. Bu qələbə ilə Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü bərpa olundu və Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə son qoyuldu.
İkinci Qarabağ Müharibəsindəki bu uğur təxminən 3,000 azərbaycanlı əsgər və zabitin həyatı bahasına başa gəldi. Azərbaycan müdafiəçilərinin şücaətini yüksək qiymətləndirir, bütün şəhidlərin xatirəsini hörmətlə yad edir və onların fədakarlıqlarını uca tutur.
Azərbaycan Ordusunun güclü əks-hücumuna tab gətirə bilməyən düşmən mülki şəxsləri hədəf alaraq müharibə cinayətləri törətdi, qorxu yaratmaq və xalqın iradəsini zəiflətmək istədi. 44 günlük müharibə ərzində Ermənistan ordusunun ağır artilleriya və raket hücumları nəticəsində təxminən 100 mülki şəxs həlak oldu, 400-dən çoxu yaralandı. Müharibənin 2020-ci ildə bitməsindən bəri mina partlayışları nəticəsində əksəriyyəti mülki şəxs olmaqla 361 Azərbaycan vətəndaşı zərər çəkmiş, 68 nəfər həlak olmuş və 293 nəfər ciddi xəsarət almışdır. Ermənistanın təcavüzünün başlanmasından etibarən, 358 uşaq və 38 qadın olmaqla ümumilikdə 3,400-dən çox azərbaycanlı minalardan zərər görmüşdür.
Ermənistan ordusundan ələ keçirilmiş bəzi texnika 10 dekabr 2020-ci ildə Bakıda Azərbaycan və Türkiyə prezidentlərinin iştirak etdiyi hərbi paradda nümayiş etdirildi. “Qalib Ermənistan Ordusu”ndan əlavə texnika isə 2021-ci ilin aprel ayında Bakıda açılmış Qənimətlər Parkında sərgilənir [2].
Vətən Müharibəsində cəsarətlə döyüşən, azad edilmiş torpaqlarda Azərbaycan bayrağını qaldıran və ölkənin ərazi bütövlüyü uğrunda canlarını fəda edən əsgər və zabitlərə ehtiram olaraq, 27 sentyabr Prezident İlham Əliyevin 2 dekabr 2020-ci il tarixli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasında Anım Günü elan edildi.
Azərbaycan xalqı və dövləti vətən uğrunda canını qurban verənlərin xatirəsini uca tutur, onların xidmətlərini yüksək qiymətləndirir, qazilərin töhfələrini tanıyır və onlarla böyük qürur hissi keçirir. Minlərlə Azərbaycan əsgər və zabiti işğal olunmuş torpaqların azad edilməsində göstərdiyi igidliyə görə ölkənin ən yüksək mükafatları və medalları ilə təltif olunmuşdur. Şəhid ailələri, qazilər və Vətən Müharibəsi iştirakçılarına onların fədakarlıqlarına görə dövlət tərəfindən mənzil və avtomobillər verilir.
Vətən Müharibəsi Azərbaycanın Qarabağ həsrətinə son qoydu və azad edilmiş ərazilərdə müasir standartlara uyğun genişmiqyaslı bərpa və yenidənqurma işləri həyata keçirilir.
Prezident Əliyevin 16 noyabr 2022-ci il tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdış üzrə I Dövlət Proqramı”na əsasən işğaldan azad edilmiş bütün şəhərlər üçün baş planlar hazırlanmışdır.
2023-cü il mayın 28-də Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Laçın şəhərinə səfər edərək ora qayıdan ilk ailələrlə görüşdülər.
31 iyul 2023-cü il tarixli Azərbaycan Respublikası Prezidentinin işğaldan azad edilmiş ərazilərdə şəhər günlərinin təsis olunması barədə fərmanına əsasən, hər şəhərin azad olunması xüsusi günlərlə qeyd olunmaq üçün təyin edildi. Laçın şəhərinin günü 26 avqust, Cəbrayıl şəhərinin günü 4 oktyabr, Füzuli şəhərinin günü 17 oktyabr, Zəngilan şəhərinin günü 20 oktyabr, Qubadlı şəhərinin günü 25 oktyabr, Şuşa şəhərinin günü 8 noyabr, Ağdam şəhərinin günü 20 noyabr və Kəlbəcər şəhərinin günü 25 noyabr olaraq müəyyən edildi [3].
2023-cü il sentyabrın 18-də Qarabağda müvəqqəti yerləşdirilmiş Rusiya sülhməramlı kontingentinin məsuliyyəti altında erməni kəşfiyyat-diversiya qruplarının terror aktları nəticəsində sentyabrın 19-da dörd Azərbaycanlı polis əməkdaşı və mülki şəxs həlak oldu. Antiterror əməliyyatları zamanı yalnız qanuni hərbi hədəflər vurulmuş, mülki əhaliyə və infrastruktura ziyan dəyməsinin qarşısı alınmışdır. Bu tədbirlərin tez bir zamanda tamamlanması Azərbaycan üçün bölgə üzərində tam suverenliyini bərpa etməyə imkan verdi. Daimi olaraq Qarabağda yaşayan və Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul edən erməni əhalisinin reinteqrasiyası prosesi başlamışdır.
2024-cü ilin aprelində Azərbaycan və Rusiya prezidentləri Rusiya sülhməramlı kontingentinin Qarabağdan vaxtından əvvəl çıxarılması barədə qərara gəldilər.
2020-ci ilin sentyabrından, Azərbaycan ordusunun ərazi bütövlüyü uğrunda hərbi əməliyyatları qələbə ilə başa çatdırmasından sonra, Azərbaycan bayrağı ölkə boyu qürurla dalğalanır.

Azərbaycanda Zəfər Paradı İkinci Qarabağ Müharibəsini xarakterizə edən dayanıqlılıq, birlik və vətənpərvərliyə monumental bir hörmət nümunəsidir. Bu, yalnız hərbi qələbəni deyil, həm də bu tarixi zəfərin əldə edilməsində mühüm rol oynayan Prezident, xalq və ordunun dərin həmrəyliyini qeyd edir. 44 günlük müharibənin hadisələri Azərbaycanın dünya səhnəsində gücünü nümayiş etdirdi, onilliklərdir davam edən işğala son qoydu və ölkənin ərazi bütövlüyünü bərpa etdi. Bu nailiyyətin şərəfinə keçirilən Zəfər Paradı, Azərbaycan əsgərlərinin qurbanlarının və Azərbaycan xalqının sarsılmaz iradəsinin daimi xatirəsi kimi qalır. Parad milli qürur və birlik simvoluna çevrilərək, hər bir azərbaycanlının vətəninin sülh və rifahını qorumaq öhdəliyini daha da möhkəmləndirir. Azad edilmiş ərazilərdə davam edən inkişaf və bərpa işləri ilə Azərbaycan yalnız şəhidlərinin xatirəsini əziz tutur, həm də güc, dözümlülük və birlik üzərində qurulan bir gələcəyə yol açır.

Ədəbiyyat siyahısı

"Təhsil" jurnalı

20 noyabr 2024-cü il

Tarix: Dünən, 14:00

Xəbəri paylaş