FİZİKANIN TƏDRİSİNDƏ İNFORMASİYA TEXNOLOGİYALARINDAN İSTİFADƏNİN ƏHƏMİYYƏTİ
Arzu KƏRİMOVA,
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Fizika fakültəsinin
Texnologiya kafedrasının baş müəllimi
Müasir dövrdə təhsilin inkişafında informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) rolu danılmazdır. Xüsusilə də təbiət elmlərinin, o cümlədən fizika fənninin tədrisində informasiya texnologiyalarının tətbiqi dərslərin daha maraqlı, interaktiv və məhsuldar keçirilməsinə şərait yaradır.
Fizika - real aləmin qanunlarını öyrənən və çox vaxt abstrakt anlayışlarla işləyən bir fəndir. Bu səbəbdən ənənəvi təlim metodları ilə şagirdlərin nəzəri bilikləri mənimsəməsi bəzən çətin olur. İnformasiya texnologiyalarının tətbiqi isə bu çətinliyi aradan qaldırmağa kömək edir. Müxtəlif simulyasiya proqramları, animasiyalar, interaktiv lövhələr və virtual laboratoriyalar vasitəsilə şagirdlər müşahidə və təcrübə aparmaq imkanına malik olur, bu da onların mövzunu daha dərindən qavramasına şərait yaradır.
Məsələn, müəyyən mexaniki hadisələrin (sürtünmə qüvvəsi, hərəkət növləri və s.) kompüter simulyasiyası ilə nümayişi şagirdlərin bu hadisələri vizual olaraq dərk etməsinə kömək edir. Eyni zamanda, onlayn test platformaları, dərs videoları və digər rəqəmsal mənbələr şagirdlərin təkrar etmə və öz biliklərini yoxlama imkanlarını artırır.
İKT-nin tətbiqi həm də müəllimlər üçün çoxsaylı üstünlüklər yaradır. Müəllimlər dərs planlarını rəqəmsal şəkildə hazırlayaraq sinifdə daha çevik və yaradıcı şəkildə tədris apara bilər. Elektron resurslar təlim prosesini fərdiləşdirməyə, şagirdlərin maraq və bacarıqlarına uyğun dərslər keçməyə imkan verir. Üstəlik, qiymətləndirmə prosesi də avtomatlaşdırılmış formada həyata keçirilə bilər.
Nəticə etibarilə, fizika fənninin tədrisində informasiya texnologiyalarının istifadəsi təhsilin keyfiyyətini artırır, şagirdlərin marağını yüksəldir və onların təcrübi təfəkkürünü inkişaf etdirir. Bu səbəbdən təhsil müəssisələrində İKT vasitələrinin geniş tətbiqi və müəllimlərin bu sahədə müasir biliklərlə təchiz olunması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Son illər informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) inkişafı təhsilin bütün sahələrində mühüm dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. Bu inkişaf xüsusilə də təbiət elmlərinin tədrisində, o cümlədən fizika fənnində dərslərin effektivliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırmışdır. Fizika qanunlarının və təbiət hadisələrinin öyrədilməsi üçün İKT-nin tətbiqi şagirdlərin dərsi daha asan və maraqlı şəkildə mənimsəməsinə şərait yaradır.
İKT-nin tədrisdə istifadəsinin aşağıdakı formalarını qeyd etmək olar:
1. Simulyasiya və virtual laboratoriyalar.
Şagirdlər fiziki təcrübələri simulyasiya proqramları vasitəsilə apararaq nəticələri analiz edə bilirlər. Məsələn, "PhET Interactive Simulations" və ya "Crocodile Physics" kimi proqramlar mexanika, optika, elektrik və digər sahələr üzrə eksperimentləri kompüterdə modelləşdirməyə imkan verir. Bu üsul, xüsusilə real şəraitdə təhlükəli və ya mümkün olmayan təcrübələrin öyrədilməsində effektivdir.
2. Multimedialı dərs materialları.
Video dərslər, animasiyalar və interaktiv təqdimatlar fiziki anlayışların izahını daha vizual və yaddaqalan edir. Məsələn, elektromaqnit dalğalarının yayılması, linzaların iş prinsipi və ya kvant mexanikası ilə bağlı mövzular animasiya ilə təqdim olunduqda daha rahat qavranılır.
3. Elektron qiymətləndirmə və təkrar.
Onlayn testlər, interaktiv tapşırıqlar və qiymətləndirmə platformaları (məsələn, Google Forms, Quizizz, Kahoot) vasitəsilə şagirdlərin biliyi operativ şəkildə yoxlanılır və dərhal nəticə əldə olunur. Bu da müəllimə çatışmazlıqları müəyyən edib düzəliş etməyə imkan verir.
4. Fərdi və qrup şəklində iş imkanı.
Rəqəmsal platformalar (Microsoft Teams, Google Classroom və s.) şagirdlərin həm fərdi, həm də qrup halında işləməsinə şərait yaradır. Şagirdlər layihə əsaslı tapşırıqlarda iştirak edərək həm fiziki biliklərini, həm də əməkdaşlıq bacarıqlarını inkişaf etdirirlər.
İKT-nin tədrisdə istifadəsinin müəllim üçün aşağıdakı üstünlükləri var:
- Dərslərin hazırlanması və təşkili daha sistemli və çevik olur.
- Müxtəlif səviyyəli şagirdlərə fərdi yanaşma imkanları yaranır.
- Tədris prosesində statistik təhlil və müntəzəm monitorinq imkanı olur.
- Elektron resurslar vasitəsilə müəllimlər öz biliklərini də daim yeniləyə bilirlər.
İKT-nin fizika dərslərində istifadəsi təkcə texniki bir vasitə deyil, həm də pedaqoji bir yanaşmadır. O, şagirdlərin marağını artırmaqla yanaşı, onların təcrübi düşüncə tərzini, tənqidi yanaşma qabiliyyətini və texnologiyalara uyğunlaşma bacarığını inkişaf etdirir. Bu səbəbdən də müasir dövrdə fizika müəllimlərinin informasiya texnologiyalarından düzgün istifadə etməsi həm şagirdlərin nailiyyətlərinə, həm də ümumilikdə təhsilin keyfiyyətinə müsbət təsir göstərir.
"Təhsil"
2 may 2025-ci il
Tarix: 2-05-2025, 14:44
Xəbəri paylaş