Siyasət dünyasında Heydər Əliyev zirvəsi
1969-cu ilə qədərki dövrdə, Azərbaycanda bütün sahələrdə, o cümlədən elmimizdə, təhsilimizdə, quruculuq işlərində, habelə xalq təsərrüfatında, ümumiyyətlə bütün sahələrdə gerilik və tənəzzül vardı. İnsanların əhvali-ruhiyyəsində düşgünlük, həvəssizlik və durğunluq hiss olunurdu. Bu dövrdə Azərbaycanın hərtərəfli inkişafına böyük ehtiyac vardı. Bu ehtiyacı təmin etmək üçün Azərbaycana və Azərbaycan xalqına tərəqqi və inkişaf hava və su kimi vacib idi. Bunu ancaq böyük və güclü siyasi iradəyə malik şəxsiyyət edə bilərdi. Bu şəxsiyyət isə hərtərəfli siyasi sınaqlardan çıxmış Heydər Əlirza oğlu Əliyev idi. Odur ki, 1969-cu il Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin iyul Plenumunda Heydər Əlirza oğlu Əliyev yekdilliklə Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Birinci katibi və Büro üzvü seçildi. Bu seçim Azərbaycan xalqının və dövlətinin yekdil seçimi idi. Heydər Əliyev dövlət rəhbəri seçildikdən sonra Azərbaycanın bütün sahələrinə hərtərəfli diqqət yetirdi, xüsusən də respublikanın sənaye, elm, təhsil, kənd təsərrüfatı, ədəbiyyat və incəsənət sahələrini nəzarət altına aldı. Daim xalqın içərisində olan, onun arzu və istəklərini səbrlə, təmkinlə dinləyən, onların yerinə yetirilməsinə bütün varlığı ilə çalışan Heydər Əliyev insanların xoşbəxt olması üçün çalışırdı. Heydər Əliyevin gəlişi ilə Azərbaycan sanki yeni bir gənclik dövrünü yaşamağa başladı. Bütün sahələrdə yüksək inkişaf mərhələsi vüsət aldı. Xüsusən də Azərbaycan Elmlər Akademiyasının alimlərinə, təhsilimizə və zəhmət adamlarına böyük qayğı və diqqət göstərildi. Heydər Əliyevin qayğısı sayəsində tezliklə hər sahədə yüksək nailiyyətlər əldə olundu. Akademiyamızda bir neçə yeni elmi-tədqiqat institutlarının, konstruktor sahələrinin, keçmiş SSRİ məkanında yeganə olan «Bakı» kondisioner zavodunun yaradılması, yeni-yeni tikinti, quruculuq sahələrinin inşa olunması, metro tikintilərinin sürətli inkişafı məhz Heydər Əliyevin hakimiyyəti dövründə bərqərar oldu. Bunlarla yanaşı park və meydanların salınması, yüksək nailiyyətlər əldə etmiş zəhmət adamlarının, elm, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin qiymətləndirilməsi bilavasitə Heydər Əliyevin xidmətlərinin bəhrəsi idi. Doğma xalqına qəlbən bağlı olan, onun səadəti naminə əlindən gələni əsirgəməyən Heydər Əliyev xalqımızın müdriklik simvoluna çevrilmişdir. O, özünün uzaqgörənliyi, dərin düşüncə tərzi, böyük siyasi iradəsi ilə ən çətin məqamlarda belə tezliklə çıxış yolları tapan və mürəkkəb məsələləri həll etməyi bacaran dahi bir şəxsiyyət idi. Heydər Əliyevi Azərbaycanın bütün problem məsələləri düşündürürdü və bu məsələlərin hər birini çətinliyindən və mürəkkəbliyindən asılı olmayaraq həll etməkdə o, çıxış yolları axtarıb tapırdı və bunlara nail olurdu. Azərbaycanın elm adamlarına, ziyalı zümrəsinə, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinə xüsusi diqqət göstərirdi. Heydər Əliyev diplomatiyası yüksək elmi əsaslara bağlı diplomatiyadır. Bu diplomatiya tarix, fəlsəfə, iqtisadiyyat, siyasət elmləri ilə sıx əlaqədardır. O, bu elmlərin əsaslarından yüksək bacarıqla, məharətlə istifadə edə bilirdi. Onun apardığı bütün danışıqlar, imzaladığı sazişlər, verdiyi bəyanatlar elmi əsaslar üzərində bərqərar olurdu. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, 1970-80-ci illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyası alimlərinin fəaliyyəti dövlət və dünya ictimaiyyəti tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Azərbaycan Elmlər Akademiyasının ilk yüksək mükafatı «Xalqlar dostluğu» ordeni 1975-ci ildə məhz Heydər Əlirza oğlu Əliyev tərəfindən təqdim edilmişdir. Azərbaycan Elmlər Akademiyasının nailiyyətləri beynəlxalq elm aləmində həmişə yüksək qiymətləndirilmişdir. Belə ki, Leypsiq və Bağdad yarmarkalarında alınan qızıl medallar, Qahirə yarmarkasında alınan yüksək mükafatlar bunların bariz nümunəsidir. Elmlər Akademiyasının neçə-neçə görkəmli alimləri müxtəlif dövlət və hökumət mükafatlarına layiq görülmüşlər. Ayrı-ayrı elm sahələrinə nəzər saldıqda onların inkişafında Heydər Əliyev cənablarının misilsiz xidmətlər göstərdiyinin şahidi oluruq. Sadə zəhmət adamlarının əməyi yüksək qiymətləndirilirdi. Böyük quruculuq işləri diqqət mərkəzində idi. Bakıya təmizlənərək Kür suyunun gətirilməsi yüksək xalq sevincinə səbəb olmuşdu. Vətən uğrunda qəhrəmanlıq göstərən igidlərimizin, elm, ədəbiyyat və incəsənət sahələrində sayılıb-seçilən yaradıcı insanların, habelə əməkdə qəhrəmanlıq göstərən sadə zəhmət adamlarının abidələri ucalırdı, əməkləri yüksək mükafatlarla qiymətləndirilirdi. Hətta onların bir çoxu Sosialist Əməyi Qəhrəmanı kimi yüksək adlara layiq görüldülər. Azərbaycan tarixinin taleyüklü zəngin hadisələrlə dolu 40 ilə qədər böyük bir dövrü məhz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Bu dövr ərzində Heydər Əliyev Azərbaycan dövlətini və millətini zamanın ən ağır və çətin sınaqlarından çıxaran, ölkənin ictimai-siyasi, iqtisadi və mədəni tərəqqisinə nail olan qüdrətli bir şəxsiyyət idi. 1969-cu ildən 1982-ci ilə kimi ölkədə yüksək inkişaf dövrü hökm sürürdü. Zəngin həyat təcrübəsi, yüksək siyasi və dövlətçilik bacarığı olan Heydər Əlirza oğlu Əliyev bütün fəaliyyəti dövründə ən təcrübəli siyasi xadim kimi tanınmış, hərtərəfli biliyə malik bir şəxsiyyət idi. Ulu öndərimiz Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası haqqında çıxışlarının birində qeyd edərək deyirdi: «Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası bizim milli sərvətimizdir - onu qoruyub saxlamalıyıq. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası respublikamızın dövlət müstəqilliyinə xidmət etməlidir və Azərbaycan elminin inkişaf etməsində aparıcı rolunu oynamalıdır». O, bir sıra çıxışlarında Akademiyamız haqqında çox dəyərli elmi fikirlər söyləyərək deyirdi: «XX əsrdə Azərbaycan xalqının ən böyük nailiyyətlərindən biri ölkəmizdə elmin və təhsilin sürətlə inkişaf etməsidir. Biz tarixi keçmişimiz haqqında söhbət açanda tarixin bütün mərhələlərində Azərbaycan xalqının görkəmli elm xadimləri haqqında qürur hissi ilə danışırıq və bu, xalqımızın nə qədər istedadlı olduğunu göstərir. Biz bununla daim fəxr edirik, ancaq o da həqiqətdir ki, Azərbaycanda elm XX əsrdə çox sürətlə inkişaf etmişdir. XX əsrdə Azərbaycanda xalqın maariflənməsi, yüksək təhsil ocaqlarının, institutların yaranması, xalqın təhsilə cəlb olunması, elmi-tədqiqat institutlarının yaranması, elmi-tədqiqat işlərinin təşkil olunması və bunların nəticəsində Azərbaycanda Elmlər Akademiyasının yaranması - bunların hamısı XX əsrdə Azərbaycanda elmin sürətli inkişafını nümayiş etdirən faktlardır». Azərbaycan elminin keçmişinə və bu gününə, gələcək potensialına söykənən Heydər Əliyev Azərbaycan elmini, habelə bütün Azərbaycanı öz siyasi gücü ilə böyük gələcəyə aparırdı. Geologiya İnstitutu (hazırda Geologiya və Geofizika İnstitutu) keçmiş Sovet İttifaqının qabaqcıl elmi mərkəzləri ilə sıx əməkdaşlıq şəraitində böyük yol keçmiş, geologiya elminin inkişafına və Azərbaycanın mineral xammal bazasının möhkəmlənməsinə misilsiz töhfələr vermişdir. Məhz Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycanın neft və kimya sənayesi, fabrik və zavod tikintiləri inkişaf etdirildi, təhsil sahəsi geniş vüsət aldı. Gənc azərbaycanlıların keçmiş SSRİ-nin müxtəlif ölkələrində təhsil almalarına geniş imkanlar yarandı. Bu gün respublikamızın bir çox elm, təhsil, incəsənət, ədəbiyyat və digər sahələrində onlar Azərbaycanın şərəfini ucaldırlar, yüksək uğurlar və nailiyyətlər əldə edirlər. Bütün bunlar Heydər Əliyev uzaqgörənliyinin nəticəsidir.
Heydər Əliyevin fenomen siyasi dühasını və dərin zəkasını, habelə böyük bacarığını görən Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Siyasi bürosu onu daha yüksək vəzifəyə layiq bildi. Odur ki, 1982-ci ildə Heydər Əliyev SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin Birinci müavini təyin edildi və Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvü seçildi. Bu vəzifədə çalışdığı dövrdə Heydər Əliyevin bütün fikri ancaq Azərbaycanda, onun inkişafında və yüksəlişində idi. Heydər Əliyevin qəlbi ömrü boyu Azərbaycanla və Azərbaycan xalqı ilə birgə döyünürdü. Heydər Əliyevin o dövrdə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsində belə bir yüksək vəzifə tutması bütün türk ictimaiyyətini, o cümlədən şərq dünyasını sevindirməyə bilməzdi. Ona görə də bütün türk dünyası Heydər Əliyevin bu yüksəlişində hədsiz qürur hissi keçirirdi. Lakin həyatda daim böyük şəxsiyyətlərə qibtə edənlər, xəbislər də az olmayıbdır. Heydər Əliyevin yüksək nüfuzunun və böyük xalq məhəbbəti qazanmasının qibtə edənləri də oldu. Ona görə də Heydər Əliyevə qarşı bu xəbis qüvvələr çox ciddi maneçiliklər törətdilər. Bu maneçilik müvəqqəti hal daşısa da Azərbaycan xalqı Heydər Əliyevə qarşı olan öz dərin sevgi və məhəbbətini göstərərək onu yenidən 1993-cü ildə özünə rəhbər seçdi. Heydər Əliyev ikinci dəfə hakimiyyətə rəhbər gəldikdən sonra Azərbaycanda yenidən güclü və hərtərəfli inkişaf dövrü başlandı. Tam səmimiyyətlə demək olar ki, o, 1993-cü ildən sonra yeni Azərbaycan tarixini yazdı. Respublikamızın bütün sahələrində diqqətəlayiq inkişaf və yüksəlişə nail olundu. Azərbaycan elmində, iqtisadiyyatında, ədəbiyyatında və incəsənətində, habelə quruculuq işlərində yeni və sürətli inkişaf mərhələləri başlandı. Hakimiyyətə yenidən gəldikdən sonra xalqın bu ağır və çətin vaxtında ilk növbədə atəşgah rejimini təmin etdi və ölkədə sabitlik yaratdı. Heydər Əliyevin Azərbaycanın müstəqilliyini, ərazi bütövlüyünü qorumaq, ölkədə ictimai-siyasi sabitliyə nail olmaq istiqamətində təxirəsalınmaz vəzifələrdən biri və bu gün də davam etməkdə olan Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi ilə bağlı qəti addımlar atmaqdan ibarət idi. Azərbaycan demək olar ki, ağır böhran içərisində yaşayırdı. Bu zaman o, heç kəsin təsəvvür edə bilmədiyi və heç kəsin ağlına gələ bilməyən taleyüklü bir problemi qarşıya qoydu. Heydər Əliyev çox düzgün olaraq fikirləşirdi ki, Azərbaycan torpağının altında zəngin neft və digər qiymətli sərvətlər yatdığı halda, bu torpağın sinəsi üstə xalq aclıq və səfalət içindədir. Ona görə də, o, neft strategiyası layihəsini irəli sürdü və 1994-cü il sentyabr ayının 20-də «Əsrin müqaviləsi» imzalandı və onu müvəffəqiyyətlə yerinə yetirdi. Dünyanın bir çox iri neft şirkətləri ilə birgə müqavilələr bağlandı, ölkəyə sərmayə axını başlandı və xalqımızın iqtisadi vəziyyəti xeyli yaxşılaşmağa başladı. Respublikada baş alıb gedən hərc-mərcliyə, aclığa, özbaşınalığa son qoyuldu, qayda-qanun və nizam-intizam bərpa olundu. Azərbaycanı tədricən dünya ölkələri tanımağa başladılar. Məhz ulu öndərimizin uzaqgörənliyi nəticəsində xalqımız iqtisadi və sosial çətinliklərdən xilas oldu. Neft və qaz sərvətlərindən gələn gəlir hesabına digər sahələr də inkişaf etməyə başladı. Bakı-Tbilisi- Ceyhan məşhur neft kəmərinin çəkilişi ideyası dünya ölkələrinin böyük marağına səbəb oldu. Bu gün həmin neft kəməri artıq reallığa çevrilmişdir. Neftlə yanaşı, qaz, qızıl, gümüş və digər mineral sərvətlərə də xarici sərmayə qoyuluşu başlandı və infrastruktur genişləndirildi. Ölkəmizin iqtisadi qüdrəti artdı, siyasi aləmdə mövqeyi möhkəmləndi, quruculuq sahələri genişləndi, dünya ölkələri ilə sülh münasibətləri yarandı, ölkə daxilində sabitlik bərqərar oldu. Beləliklə, ölkəmiz yenidən hərtərəfli inkişaf etməyə başladı. Heydər Əliyevin xalqımızın dilinin, mədəniyyətinin və incəsənətinin inkişafında da misilsiz xidmətləri vardır. Vaxtı ilə məhv olmaq təhlükəsində qalan doğma ana dilimizi məhz Heydər Əliyev xalqımıza yenidən qaytardı, onu dövlət dili səviyyəsinə qaldırdı. Azərbaycan dili hazırda dövlətçiliyimizin bütün sahələrində hakim dil kimi özünə yer tuta bilmişdir. Bu böyük mənəvi sərvətin yenidən xalqımıza qaytarılması müstəqilliyimizin ən böyük nailiyyətlərindən biridir. Ulu öndərimiz dilimizin zənginliyini, şirinliyini və büllurluğunu çox gözəl bilirdi və bu dilin hərtərəfli qorunması üçün bütün ziyalılarımızı onun müdafiəsinə səsləyirdi. Heydər Əliyev həyatımızın hər bir sahəsində silinməz izlər qoyubdur.
Ümummilli liderimizin siyasi uzaqgörənliyi nəticəsində hərtərəfli inkişaf edən Azərbaycan bu gün regionda birinci yerdədir. İndi Azərbaycan bütün sahələrdə çox böyük sürətlə inkişaf edir və dünyanın ən qabaqcıl ölkələri ilə yanaşı addımlayır. Bu nailiyyətlər ulu öndərimizin siyasi məktəbinin yetirməsi olan və onun yolunun ən layiqli davamçısı hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyevin məqsədyönlü siyasətinin nəticəsidir. Biz əminik ki, Heydər Əliyevin yaratdığı və onun möhtəşəm əsəri olan Yeni Azərbaycan hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyevin rəhbərliyi altında bundan sonra da inkişaf edəcək, həyatın bütün sahələrində yüksək nailiyyətlər qazanacaq və xalqımız daha firavan yaşayacaqdır.
Hikmət Mahmudov,
Geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor
Tarix: 31-05-2018, 11:11