Nəqliyyat logistikası: inkişaf edən əlaqələr, yüksələn xidmətlər
İlqar Yusifov,Göyçay Dövlət İdarəetmə və Texnologiya Kollecinin müəllimi
Müasir dövrümüzdə inkişaf edən əsas sahələrdən biri də nəqliyyat vasitələrindən istifadə etməklə yük daşımalarının təşkil edilməsidir. İstər ölkədaxili, istərsə də beynəlxalq miqyasda müxtəlif məsafəli yüklərin daşınmasında nəqliyyat logistikasının özünəməxsus rolu vardır.
Logistikanın inkişaf etdirilməsi, daşınma prosesinin optimallaşdırılması, əlaqələrin genişləndirilməsi, yüklərin təhlükəsiz və müəyyən edilən zaman kəsiyində nəzərdə tutulan yaşayış məntəqəsinə çatdırılmasına xidmət edir. Bu proseslər inventarların daşınmasından və paylanmasından nəzərdə tutulmuş yüklərin anbara qədər bütün təchizat zəncirinin səmərəliliyinin artırılmasına yönəlib. Təbii ki, öz məhsulunu müxtəlif ünvanlara yollayan dövlət müəssisələri və özəl təşkilatlar, ilk növbədə, xərclərin azaldılması, müştəri xidmətində keyfiyyətin qorunması və səmərəli həyata keçirilməsinə ciddi önəm verir.
Çatdırılmada əməkdaşlığın əsasını sifarişçi ilə logistika şirkəti arasında bağlanan müqavilə təşkil edir. Nəqliyyat şirkətinin əsas funksiyaları optimal marşrutun seçilməsi, məhsulun düzgün qablaşdırılması, mal və materialların yükləmə -boşaltma əməliyyatlarının təhlükəsiz aparılması, lazımi sənədlərin qanunauyğun tərtib olunması, yükün sığorta edilməsi, informasiya əlçatanlığı, malların alıcıya qədər keyfiyyətinə nəzarət etmək funksiyalarından ibarətdir.
Yük daşımalarda bəzən elə məhsullar olur ki, onlar böyük məsuliyyət tələb edir. Belə hallarda yükün parametrlərinin təhlili, həcm, çəkisi, məhsulun əsasən (meyvə və tərəvəz) tez xarab olma əlaməti, ərazinin coğrafi xüsusiyyətləri, məsafənin düzgün hesablanması mütləq nəzərə alınmalıdır. Yük daşımalarını həyata keçirən şirkət əsas marşrutun nasazlığı zamanı alternativ marşrutların yaradılması, gözlənilməz hallar səbəbindən gecikmənin qarşısını almağa kömək edən qabaqlayıcı tədbirlərə hazır olmalıdır.
Göründüyü kimi, bu fəaliyyətin təşkil edilməsi kifayət qədər böyük təcrübə və hazırlıq tələb edir. Göstərilən xidmətin keyfiyyətini artırmaq məqsədilə yeni texnologiyalardan, mobil proqramlardan, izlənmə sistemlərindən istifadə olunur. Bu planlaşdırılan marşrutdan kənarlaşmaları müəyyən etməyi, dayanma müddətini aradan qaldırmaq üçün onu tənzimləməyi və digər problemləri həll etməyi asanlaşdırır.
Yük daşımaları iki əsas istiqamətə bölmək olar. Malların hərəkətini bir şirkət daxilində - filialların anbarları və əlaqəli müəssisələr arasında həyata keçirilir.
İkinci xarici çatdırılma satıcıdan üçüncü tərəf alıcıya və müəssisə strukturuna daxil olmayan müştəriyə aparıldıqda.
Nəqliyyat növləri dispetçer təşkilatının növünə görə təsnif edilir.
Unimodal nəqliyyat bütün marşrut boyu vahid nəqliyyat növündən istifadə edir. Bununla belə, bir nəqliyyat növündən digərinə köçürmələr eyni tipdə olduqda icazə verilir (məsələn, bir yük maşınından digərinə).
Multimodal - iki və daha çox növ nəqliyyat vasitəsindən istifadə olunur. Lakin bir daşıyıcı bütün logistika zəncirinə cavabdehdir. Məsələn, bir yük təchizatdan yük maşını ilə terminala daşına bilər, sonra qatara və ya təyyarəyə, sonra isə son mərhələ üçün yük maşınına köçürülə bilər. Bu yanaşma istehsal müddətini optimallaşdırır və müştəri xərclərini azaldır.
İntermodal multimodala bənzəyir, lakin daşınmaya təşkilatçı cavabdehdir və müxtəlif daşıyıcılar marşrutun müxtəlif hissələrini idarə edir. Sənəd dövriyyəsini və nəzarəti asanlaşdıran vahid yük qaiməsi verilir.
Qarışıq - bir çox nəqliyyat növündən istifadə olunur və mərhələlər arasında müvəqqəti yük saxlanması təmin edilir. Məsələn, bir konteyner dəmir yolu ilə gəlir və sonra yük maşınına köçürülür, lakin aralıqda anbarda işləmə tələb olunur. Bu formal köçürmələr və yerləşdirmə nöqtələri mürəkkəb marşrutlar üçün xarakterikdir.
Bəs, biz logistika şirkəti seçərkən hansı aspektlərə diqqət yetirməliyik? Təbii ki, ilk növbədə, təcrübə təşkilatın logistika sahəsində hansı müddətdən fəaliyyət göstərdiyini, öz reputasiyasını necə qoruduğunu, müştəri rəylərini və s.
Təşkilatın standartlara uyğun qanun çərçivəsində fəaliyyətinə icazə verən lisenziya və sertifikatlarının olması.
Daşınmanı təşkil edən təşkilatın ona həvalə edilən məhsul işində kifayət qədər ixtisaslaşmışdırmı?
Şirkətin təqsiri üzündən yükün zədələnməsi, tələf olması və ya itirilməsi halında məsuliyyət sığortası nəzərə alınırmı?
Qiymət siyasəti nə dərəcədə şəffafdır və təklif olunan xidmətə münasibətdə əlverişli sayıla bilərmi?
Göründüyü kimi, logistika sektorunda prosesləri təşkil edən və fəaliyyətə nəzarət edən şirkətlərin qarşısında duran məqsəd və vəzifələr kifayət qədər böyük və çoxşaxəlidir. Həyatımızın ayrılmaz bir hissəsinə çevrilən bu sahə günü-gündən inkişaf edir və iqtisadi əlaqələrin güclənməsində müstəsna rol oynayır.
Tarix: Dünən, 22:54
Xəbəri paylaş